15 Haziran 2025
by Site Editörü
Yazdır
Great Explorations in Math and Science - GEMS
GEMS (Great Explorations in Math and Science), Berkeley Üniversitesi Lawrence Hall of Science tarafından geliştirilen, çocuklara bilimi ve matematiği sevdirmeyi amaçlayan; uygulamalı, eğlenceli ve araştırmaya dayalı bir eğitim programıdır. Özellikle erken çocukluk döneminde merak duygusu oldukça güçlüdür ve GEMS bu doğal merakı destekleyerek çocukların bilimsel düşünce sistemini adım adım geliştirmeyi hedefler.
Programda, çocuklar ezberden uzak, deneyim temelli etkinliklerle bilim ve matematiği keşfederler. Her bir öğrenme ünitesi, onların aktif katılımını destekleyen deneyler, gözlemler, problem çözme çalışmaları ve grup tartışmalarıyla zenginleştirilmiştir. Bu sayede, öğrenilen bilgiler sadece teorik kalmaz; anlamlı, eğlenceli ve kalıcı hale gelir.
GEMS’in Çocuklara Sağladığı Temel Kazanımlar
GEMS programı, bilimsel okuryazarlığın temellerini eğlenceli bir şekilde atar. Bu yaklaşım, çocukların ileriki yaşlarda fen ve matematik derslerine olan bakış açılarını da olumlu yönde etkiler.
Temel Bilimsel Kavramların Kazanımı: GEMS programı; doğa olayları, canlılar, enerji, ölçüm, hacim, ağırlık gibi temel konuları sade, anlaşılır ve deneyimlenebilir hale getirerek sunar. Çocuklar gözlem yapar, hipotez kurar, neden-sonuç ilişkisi geliştirir.
Hayal Gücünü ve Etkileşimi Destekleyen Deneyler: Programda yer alan deneyler sadece öğretici değil, aynı zamanda çocukların hayal gücünü hayata geçirmesine de teşvik eder. "Ne olurdu eğer..." gibi açık uçlu sorularla düşünmeye yönlendirilirler.
Kavram Haritalarıyla Anlam Pekiştirme: Öğrenilen bilgiler kavram haritaları, grafikler, çizimler ve sembollerle desteklenir. Bu da çocukların zihinsel yapılandırmalarını geliştirerek bilgiyi sınıflandırmalarına yardımcı olur.
Uygulamalı ve Eğlenceli Öğrenme: GEMS, öğrenmeyi sınıf dışına da taşıyabilen; fen, doğa ve matematikle iç içe oyunlar, etkinlikler ve projelerle çocukların ilgisini sürekli diri tutar.
Sorgulama ve Analiz Becerileri: Her etkinlik, çocuğun düşünmesini, gözlemlemesini, karşılaştırma yapmasını ve sonuç çıkarmasını sağlar.
Grup Çalışması ve Bilimsel Paylaşım: Çocuklar, birlikte çalışmayı öğrenirken aynı zamanda kendi fikirlerini ifade etme, arkadaşlarının fikirlerini dinleme ve ortak karar alma becerilerini geliştirir.
Neden GEMS?
GEMS, yalnızca akademik bilgi sunan bir program değildir. Aynı zamanda çocuklara:
- Bilgiye ulaşma yollarını,
- Bilimsel yöntemleri uygulamayı,
- Sorgulamayı, analiz etmeyi ve karar vermeyi öğretir.
Bu sayede, GEMS programına katılan çocuklar sadece bugünün değil, yarının dünyasına hazır bireyler olarak yetiştirilirler.
Diğer Eğitim Yaklaşımlarıyla Karşılaştırmalı Olarak GEMS
GEMS, doğrudan bir müfredat sistemi olmaktan çok, öğrenme süreçlerini destekleyen bir yaklaşım olarak değerlendirilmelidir. Bu bağlamda, GEMS’i diğer yaklaşımlarla karşılaştırmak farkını daha net ortaya koyar.
Karşılaştırmalı Yaklaşımlar
| Kriter |
Reggio Emilia |
Montessori |
Waldorf |
GEMS |
| Çocuk İmajı |
Güçlü, üretken, aktif |
Kendi kendine öğrenen |
Hayal gücü gelişmiş |
Merak eden, keşfeden |
| Ortam Kullanımı |
Üçüncü öğretmen |
Hazırlanmış çevre |
Sıcak, doğal ortam |
Deney ortamı, uygulama alanı |
| Öğretmen Rolü |
Rehber, kolaylaştırıcı |
Gözlemci |
Anlatıcı, yönlendirici |
Yönlendirici, deney koordinatörü |
| Öğrenme Biçimi |
Proje tabanlı |
Bireysel çalışma |
Ritüel, hikaye temelli |
Deney temelli, grup etkinliği |
| Aile Katılımı |
Aktif |
Sınırlı |
Orta düzey |
Etkinlik bazlı destekleyici |
GEMS’in Uluslararası Geçerliliği ve Kullanım Alanı
- ABD merkezli olarak başlayan GEMS, birçok ülkede özellikle ilkokul öncesi ve ilk yıllar eğitimi için uyarlanmıştır.
- Farklı bakış açılarıyla düşünmeyi teşvik eder.
- Berkeley Üniversitesi’nin bilim eğitimi bölümü tarafından sürekli güncellenmektedir.
- Dünya genelinde 1000+ okulda aktif olarak kullanılmıştır.
- Türkiye’de ise genellikle özel anaokullarında, fen ağırlıklı programlara sahip okullarda ve STEM merkezli projelerde tercih edilir.
Örnek GEMS Etkinlikleri
Çocuklara fen-matematik sevgisi kazandırmak için bazı etkinlik başlıkları:
- "Suda Batan Cisimler" (Yoğunluk ve kaldırma kuvveti)
- "Gizli Mesajlar" (Asit-baz tepkimeleriyle görünmez mürekkep)
- "Kaçan Su Balonları" (Basınç kavramı)
- "Gölge Avı" (Güneş, zaman ve yön kavramları)
- "Tohum Dedektifleri" (Canlılar ve yaşam döngüsü)
